VN: Nông sản oằn lưng cõng phí

VN: Nông sản oằn lưng cõng phí

 
Qua nhiều khâu trung gian, 4 - 5 loại phí không chính thức, 3 phí kiểm dịch khiến giá một quả trứng từ trại nuôi tới chợ lẻ bị đẩy giá lên gấp đôi.
 

Nhiều khâu trung gian, chi phí sản xuất cao cộng với phí chồng lên phí đã làm cho trứng cũng như nhiều hàng nông sản khác đội giá mạnh khi đến tay người tiêu dùng - Ảnh: Chí Nhân - Đồ họa: Hồng Sơn

Phí "dí" trứng

Thị trấn Châu Thành (Châu Thành, Sóc Trăng) có gần một chục cơ sở mua bán trứng gia cầm, thủy cầm các loại với quy mô tương đối lớn. Theo chủ các cơ sở kinh doanh trứng ở đây, chỉ riêng kiểm dịch, một quả trứng phải chịu 3 đầu phí. Phí kiểm dịch lần thứ nhất là khi thương lái chuyển số trứng về cơ sở với giá 4,5 đồng/quả. Sau khi phân loại, đóng thành cây (1 cây 300 quả trứng) để xuất đi TP.HCM, phải đóng phí kiểm dịch lần 2. Nhập vào TP.HCM phải đóng phí thêm lần thứ 3 mới có thể tiêu thụ được. Với 3 lần đóng, tổng chi phí kiểm dịch một quả trứng phải gánh là 13,5 đồng.

Từ giữa năm 2011, phí kiểm dịch một quả trứng đã tăng từ 2 đồng lên 5 đồng, đầu năm nay, giảm xuống còn 4,5 đồng. Ông Lý Nguyên Thuận, chủ cơ sở Nam Thành Lợi, nói: Nếu nhìn mức tăng 3 đồng/mỗi quả trứng thì không có gì đáng kể nhưng nếu tính theo tỷ lệ phần trăm thì phí đã tăng tới gần 150% khiến giá trứng bị đội lên cao. Như cơ cở Nam Thành Lợi, trung bình mỗi ngày xuất đi TP.HCM từ 60.000 - 80.000 quả trứng, tổng chi phí kiểm dịch của cả 3 lần lên đến từ 30 - 36 triệu đồng/tháng.

Nhưng đây mới chỉ là những loại phí chính thức, các loại phí không chính thức mà các chủ cơ sở buộc phải "tự nguyện" đóng còn nhiều hơn. Chủ một cơ sở đề nghị không nêu tên cho biết “khi đi thu mua trứng ở một địa bàn lạ thì anh phải chi 200.000 đồng để việc kiểm dịch được nhanh chóng và thuận lợi hoặc phải “biết điều” để được đi nhanh khi qua các trạm phúc kiểm ở các tỉnh”.

Theo một xe tải chuyển trứng từ Sóc Trăng đi TP.HCM, chúng tôi phải ghé 3 trạm ở các tỉnh Hậu Giang, Cần Thơ và Vĩnh Long để thực hiện việc phúc kiểm. Công tác phúc kiểm trên thực tế chỉ là việc người phụ xe mang giấy kiểm dịch vào trạm để cán bộ ngành thú y trực ký tên, đóng dấu và ghi ngày tháng. Tùy theo trạm mà người phụ xe sẽ kèm theo giấy kiểm dịch 20.000 đồng hoặc 50.000 đồng để “bồi dưỡng” cho cán bộ trực đêm uống cà phê. “Thấy vậy đó, chứ anh không trốn được đâu vì nếu chỉ thiếu một con dấu thì trứng của anh có lên thành phố cũng không tiêu thụ được”, tài xế nói. Trước đây thỉnh thoảng có trạm thực hiện phun thuốc tiêu độc sát trùng thì họ lấy thêm phí là 40.000 đồng/xe. Tài xế cho biết trước kia phải qua 5 trạm phúc kiểm nhưng từ khi có đường cao tốc Trung Lương - TP.HCM, do đăng ký với ngành thú y đi đường này nên đã bỏ qua được 2 trạm kiểm dịch của tỉnh Tiền Giang và Long An. Tất nhiên, các loại phí phi chính thức này đều được cộng vào giá thành.

Chủ một cơ sở kinh doanh trứng bức xúc, từ Châu Thành (Sóc Trăng) đi TP.HCM chỉ hơn 200 km mà phải phúc kiểm 5 lần hay ít nhất cũng là 3 lần là quá nhiều, gây mất thời gian, tốn chi phí. Hơn nữa, công tác phúc kiểm chỉ là thủ tục hành chính mang tính hình thức mà không mang hiệu quả thực sự.

Nhiều chủ cơ sở ngành trứng cho rằng phí kiểm dịch không chỉ cao, chồng chéo nhiều lần mà còn mang tính hình thức vì thực tế việc kiểm dịch hầu như được thực hiện trên giấy tờ hoặc bằng mắt thường của cán bộ ngành thú y.

Lòng vòng... trung gian
   
Ông Trương Chí Thăm, Giám đốc Công ty CP thực phẩm Vĩnh Thành Đạt, cho biết chi phí để vào siêu thị còn cao hơn do trứng cung cấp vào đây phải đồng đều về trọng lượng và được vệ sinh sạch sẽ. Vì vậy, các đơn vị cung cấp trứng phải tốn thêm công đoạn rửa sạch, sấy khô trứng, dán tem… sau 3 ngày nếu trứng không tiêu thụ hết phải có người rút hàng cũ ra, đưa hàng mới vào để đảm bảo chất lượng. Hàng bán ở siêu thị phải đảm bảo tuyệt đối về chất lượng, nên chi phí cao và cũng khó có thể hạ giá hơn được. Hiện giá trứng cung cấp cho các siêu thị là 2.500 đồng/quả.

Gánh hàng chục loại phí cả chính thức và phi chính thức, giá trứng còn bị đẩy lên bởi 4- 5 khâu trung gian khi đi từ người chăn nuôi đến tay người tiêu dùng.

Ông Lưu Văn Quang ở huyện Châu Thành (Sóc Trăng) cho biết từ đầu năm đến nay, giá trứng giảm mạnh, khoảng 400 đồng/trứng, hiện còn khoảng 1.500 đồng/trứng. Ông Quang thường bán trứng cho anh Nguyễn Văn Thuấn, một thương lái chuyên thu gom trứng từ các hộ chăn nuôi bán lại cho các cơ sở thu mua và hưởng chênh lệch giá 50 đồng/quả. Như vậy, giá trứng tới các cơ sở là 1.550 đồng/quả. Chủ cơ sở Nam Thành Lợi, ông Lý Nguyên Thuận, kể tiếp từ khi mua về cho đến khi xuất bán, trứng sẽ tốn thêm 70- 100 đồng/quả khi cộng các loại phí kiểm dịch, phí vận chuyển, phí nhân công… Giá trứng đến tay các đại lý cấp 1 ở TP.HCM lúc này lên khoảng 1.700 đồng/quả.

Đại lý cấp 1 dùng xe tải nhỏ để đưa trứng đi giao cho các đại lý cấp 2 với mức giá khoảng 1.900 đồng/quả, tùy theo số lượng đơn hàng và vị trí xa gần. Đại lý cấp 2 đóng vỉ 6 hoặc 10 trứng rồi đem phân phối lại cho các đại lý cấp 3 với giá khoảng 2.200 đồng/quả. Các đại lý cấp 3, nơi chuyên bán sỉ và lẻ tiếp tục đẩy giá trứng lên thêm 200 - 300 đồng/quả khi bán cho đại lý bán sỉ với giá 2.400 - 2.500 đồng/quả. Giá đến tay người tiêu dùng hiện nay giao động từ 28.000 - 29.000 đồng/hộp 10 trứng. Như vậy, từ người chăn nuôi tới tay người tiêu dùng, giá trứng đã được đẩy lên gần gấp đôi.

Ai được lợi?

Trao đổi với chúng tôi, từ chủ các cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ tới các doanh nghiệp quy mô đều than rằng điều kiện kinh doanh hiện rất khó khăn. Nếu chỉ nhìn vào giá đầu vào và đầu ra của sản phẩm thì rõ ràng là người kinh doanh lãi lớn. Nhưng thực tế rất nhiều cơ sở bị lỗ vì chi phí nhân công, điện, nước, xăng dầu, lãi vay ngân hàng... hiện đang ở mức cao.

Ông Trương Chí Thăm, Giám đốc Công ty cổ phần thực phẩm Vĩnh Thành Đạt có quy mô khá lớn ở thị trấn Châu Thành (Sóc Trăng), cho biết hiện trứng vịt giảm tới 30% sản lượng và 20% về giá so với cùng kỳ năm ngoái. Nhiều cơ sở kinh doanh ở đây chỉ hoạt động cầm chừng không còn sôi động như trước. Giá trứng trên thị trường giảm do sức mua yếu, không chỉ nông dân chăn nuôi không có lời mà các doanh nghiệp cũng gặp nhiều khó khăn. Ở các tỉnh miền Tây vốn phát triển mạnh nghề nuôi vịt đẻ nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi là chăn thả từ cánh đồng này sang cánh đồng khác. Tuy nhiên, hiện nay nhiều người đã bỏ nghề.

Giá trứng bị đẩy lên gấp đôi, người tiêu dùng phải mua với giá cao nhưng tất cả người nuôi, người kinh doanh đều than thua lỗ. Nghịch lý này xảy ra với nhiều loại nông sản khác.

Chí Nhân

****************************************************************

Nông sản oằn lưng cõng phí -
Kỳ 2: Một gánh rau mất đứt 2-3 kg

Quá nhiều khâu trung gian khiến người trồng rau phải bán giá bèo trong khi các bà nội trợ phải mua rau giá đắt.

Nông sản oằn lưng cõng phí

10 giờ sáng. Trời nắng chói chang, trên các cánh đồng rau Vân Trì, Vân Nội, Cổ Dương… (H.Đông Anh, Hà Nội), những người nông dân đang khẩn trương cắt từng ngọn mồng tơi, cành rau ngót… kịp cho buổi chợ đầu giờ chiều.


Từ cánh đồng... - Ảnh: Q.D

Anh Trần Văn Túc và chị Trần Thị Lập (thôn Cổ Dương, xã Tiên Dương) tay cầm kéo thoăn thoắt cắt mồng tơi trên thửa ruộng. Lưng áo ướt đầm, đưa tay gạt những giọt mồ hôi thi nhau lăn dài trên má, anh Túc nói: “Hai vợ chồng cắt cả buổi cũng chỉ được chừng 20-30 kg rau. Hết phiên chợ, chúng tôi cũng chỉ đem về được trên 100.000 đồng. Cũng chẳng bõ bèn gì”.
 

...đến tay người tiêu dùng giá rau đã bị đội lên nhiều lần - Ảnh: Ngọc Thắng
   
Theo chị Lập, phải mất 2 tháng kể từ lúc làm đất, gieo hạt, người nông dân mới có thể hái rau đem bán. Trồng mồng tơi, mỗi tháng chị Lập thu về khoảng 2 triệu đồng, trừ tiền phân tro, thuốc men, xăng dầu bơm nước, chỉ còn lãi chưa đầy 1,5 triệu đồng, coi như lấy công làm lãi. “Mỗi khi gánh rau ra chợ bán thấy xót ruột lắm. Quần quật làm nhưng cũng chỉ thu về vài ngàn đồng/kg rau. Nhiều khi xem ti vi, nghe người ta báo giá rau, giá mồng tơi bán tại các chợ và siêu thị ở Hà Nội mà giật mình. Dân buôn ăn lãi nhiều quá. Thật là bất công”, chị Lập nói.

14 giờ chiều. Nắng nóng như đổ lửa. Nông dân khắp các nơi ở Đông Anh và các địa phương lân cận chở đủ các loại rau đến chợ đầu mối Vân Trì (Vân Nội, Đông Anh) để bán. Đây là nơi các thương lái đến “ăn” hàng rồi đem đi khắp nơi, trong đó đa phần là chợ dân sinh và siêu thị ở nội thành Hà Nội đổ mối.

Tại chợ Vân Đình, mỗi gánh rau, xe máy chở rau người ta thu phí vào chợ với mức đồng hạng 5.000 đồng, xe cải tiến là 20.000 đồng. “Ngoài tiền phí vào chợ, chúng tôi còn phải trả tiền gửi xe, 5.000 đồng/xe máy, 15.000 đồng/xe cải tiến. Cộng các phí này, coi như một gánh rau người nông dân đã mất đứt 2-3 kg, một xe rau mất gần yến rau chứ ít ỏi gì”, chị Hiệp (xã Tiên Dương) than vãn.

Tại chợ Vân Đình, 1 kg rau mồng tơi mà chị Lập và những người nông dân tốn bao công sức làm ra được bán với giá 4.000 đồng. Rau muống, rau ngót cũng chỉ bán với  mức giá này. Cải xôi được giá hơn, 12.000 đồng/kg, cải ngọt 8.000 đồng/kg.                

4 giờ sáng. Tại chợ đầu mối nông sản bên hông cầu vượt Ngã Tư Sở, kẻ bán người mua tấp nập bên các sạp rau, xe rau đủ loại. Tôi tấp xe vào một quầy chuyên bán rau mồng tơi, anh thanh niên bán hàng đon đả: “2 ngàn 1 mớ. Mua đi anh ơi”. Tôi nói muốn mua theo cân, người bán hàng cầm 3 mớ rau đặt lên bàn cân để cạnh đó, kim đồng hồ chỉ 1 kg. Như vậy, 1 kg rau mồng tơi, sau khi qua 1 đầu mối trung gian đã tăng lên gấp rưỡi. Tương tự, rau muống người ta bán với giá 5.000 đồng/bó, 3 bó tương đương 2 kg, đủ biết người đi buôn lãi lớn như thế nào. Điều đáng nói, rau từ các chợ đầu mối Ngã Tư Sở, Dịch Vọng... lại qua tay các tiểu thương tiếp tục "chảy" vào các chợ dân sinh, các sạp rau ở khắp ngõ ngách Hà thành.

6 giờ sáng. Tại chợ Phùng Khoang (H.Từ Liêm), các xe rau đầy ắp bắt đầu “đổ bộ”. Những chủ sạp rau tại chợ được “tiếp hàng” và giá rau lại được đẩy lên một “tầm cao mới”: rau muống 3.500 đồng/bó (tương đương 7.000 đồng/kg), mồng tơi 8.000 đồng/kg, rau ngót 8.000 đồng/kg. Tính ra, giá rau ngót và rau mồng tơi từ ruộng tới chợ dân sinh này đã tăng gấp đôi. Nhưng đây chưa phải là giá cuối cùng mà người tiêu dùng được mua. Chị Thái, quê Thanh Hóa, người có thâm niên 6-7 năm bán rau tại chợ Phùng Khoang cho biết: “Sau khi mua rau từ các đại lý, chúng tôi bán cho người tiêu dùng cao hơn khoảng 2.000 -3.000 đồng/kg, thậm chí là 4.000 đồng/kg. Chẳng hạn, mồng tơi bán ra 11.000 đồng/kg, rau ngót cũng 11.000 đồng/kg”. Chị Thái tiết lộ, chỉ với sạp rau nhỏ trong chợ, mỗi ngày chị thu lãi từ 250.000 - 400.000 đồng, tùy từng phiên chợ. Tính ra, mỗi tháng, chị Thái có được trên dưới 10 triệu đồng từ công việc bán rau. Một mức thu nhập “khủng” cho người bán rau “tại ngọn”.

Bùi Trần
.