Nguồn gốc bài hát MỘNG DƯỚI HOA

Khách viếng thăm

Nguồn gốc của MỘNG DƯỚI HOA

Phạm Anh Dũng

Nguồn gốc bài hát MỘNG DƯỚI HOA 70407010

"Chưa gặp em, tôi vẫn nghĩ rằng
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng..."

Bài hát nổi tiếng "Mộng Dưới Hoa" được biết, theo các bài nhạc và tập nhạc in trong quá khứ, là nhạc Phạm Đình Chương phổ thơ Đinh Hùng.
Sự thật không đúng hoàn toàn như vậy.
Có vài tên riêng như "Mộng Dưới Hoa", "Dưới Hoa Thiên Lý", "Tự Tình Dưới Hoa" và "Suôi Dòng Mộng Ảo" có liên lạc đến bài nhạc .

1. Mộng Dưới Hoa
"Mộng Dưới Hoa" là nhạc Phạm Đình Chương phổ vào bài thơ Mộng Dưới Hoa của Đinh Hùng hay không ?
Không đúng vậy vì không có bài thơ nào của Đinh Hùng tên là "Mộng Dưới Hoa" cả.

2. Dưới Hoa Thiên Lý
Trong tuyển tập nhạc "Mộng Dưới Hoa", 20 Bài Thơ Phổ Nhạc của Phạm Đình Chương, ngay dưới nhạc phẩm "Mộng Dưới Hoa", tác giả Phạm Đình Chương có viết: "...Viết Mộng Dưới Hoa năm 1957, nguyên bài thơ mang tựa đề "Dưới Hoa Thiên Lý...".
Thật ra, không thấy bài thơ nào của Đinh Hùng có tên là "Dưới Hoa Thiên Lý".
Không biết vì sao nhạc sĩ Phạm Đình Chương lại quên và viết như vậy?

3. Tình Tự Dưới Hoa
Có phải "Mộng Dưới Hoa" là bài nhạc phổ vào bài thơ "Tình Tự Dưới Hoa" của Đinh Hùng ?
Không đúng hòan toàn

"Tình Tự Dưới Hoa" một bài thơ 7 chữ có trong tập thơ "Đường Vào Tình Sử" của Đinh Hùng và chính từ bài này có bản nhạc "Mộng Dưới Hoa". Tuy là ý bài hát dựa nhiều vài bài thơ nhưng thật ra chỉ có hai trong sáu đoạn của bài thơ đã phổ thành nhạc.

Đó là đoạn thứ nhất của bài thơ:
" Chưa gặp em, tôi vẫn nghĩ rằng
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng
Mắt xanh lả bóng dừa hoang dại
Thăm thẳm nhìn tôi không nói năng"

và đoạn thứ ba của bài thơ:
"Em đến như mây, chẳng đợi kỳ
Hương ngàn gió núi động hàng mi
Tâm tư khép mở đôi tà áo
Hò hẹn lâu rồi - Em nói đi"

4. Suôi Dòng Mộng Ảo (1)
Một đoạn trong bài thơ 6 chữ này của Đinh Hùng được phổ nhạc và cho vào bài "Mộng Dưới Hoa" .

"Suôi Dòng Mộng Ảo" là một bài thơ, cũng ở trong thi tập "Đường Vào Tình Sử " của Đinh Hùng. "Suôi Dòng Mộng Ảo" có tám đoạn và chỉ có đoạn thứ năm có trong bài hát "Mộng Dưới Hoa" làm thành điệp khúc của bài hát:

"Nếu bước chân ngà có mỏi
Xin em dựa xát lòng anh (2)
Ta đi vào tận rừng xanh
Vớt cánh rong vàng bên suối"

Nếu xem kỹ bài hát "Mộng Dưới Hoa" ở cuối bài viết này, sẽ thấy đa số lời của bài "Mộng Dưới Hoa", nghĩa là đoạn kết (đoạn thứ tư) và toàn bộ Lời 2, không có trong bài thơ nào cả của thi sĩ Đinh Hùng.

Tóm lại, "Mộng Dưới Hoa" là bài nhạc có lời với một phần gồm hai đoạn thơ từ bài thơ 7 chữ "Tự Tình Dưới Hoa", một phần gồm một đoạn thơ từ bài thơ 6 chữ "Suôi Dòng Mộng Ảo" và phần lớn không có xuất xứ rõ ràng.

Hầu như chắc chắn Đinh Hùng đã viết cái "phần lớn" đó sau khi Phạm Đình Chương đã viết nhạc vào thơ cho ba đoạn đầu của bài hát.

Ở cuối quyển "Mộng Dưới Hoa", 20 Bài Thơ Phổ Nhạc của Phạm Đình Chương, có trích lời nhạc sĩ Vũ Thành: "Mộng Dưới Hoa" còn đáng được coi là một kỳ công vì phổ nhạc vào thơ Việt Nam là một việc cực khó... Làm theo thể mẫu hết sức cân đối mà vẫn giữ bằng trắc của từng chữ, ta phải ngả nón trước Phạm Đình Chương."

Hãy xem thử một câu "Tâm tư khép mở đôi tà áo" đổi thành "Áo bay mở khép nghìn tâm sự", thì sẽ thấy ngay là bài hát đâu có còn "vẫn giữ bằng trắc của từng chữ" nữa.

Công bằng mà nói những chữ của thơ dùng vào bài nhạc đại đa số cũng vẫn giữ đúng vần bằng trắc của thơ thật nhưng không thể nói là "...từng chữ..."

Và có thể cố nhạc sĩ Vũ Thành, vì một lý do nào đó, tưởng lầm bài nhạc phẩm Mộng Dưới Hoa chỉ là nhạc phổ vào nguyên thủy của một bài thơ?
Tuy nhiên, phải công nhận là Phạm Đình Chương viết nhạc rất khéo léo và lời viết của Đinh Hùng dù là thơ hay không thơ cũng rất... thơ.

Với tên tuổi lẫy lừng của thi và nhạc sĩ Đinh Hùng-Phạm Đình Chương, bài nhạc hay mà lại dễ hát đã thành trở thành một trong những bài nhạc có thể nói phổ thông nhất của Tình Ca Việt Nam.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Đường Vào Tình Sử, Thơ Đinh Hùng, do Cơ Sở Xuất Bản Đại Nam phát hành, không thấy đề ngày tháng, có lẽ in hay chụp lại từ bản in tại Việt Nam ngày xưa in khoảng năm 1961. Địa chỉ: Dai Nam Cọ P.O. Box 4279; Glendale CA 91202.
2. Mộng Dưới Hoa, 20 Bài Thơ Phổ Nhạc của Phạm Đình Chương, Phạm Thành xuất bản năm 1991. Địa chỉ: Vincent & Company 17150 Newhope St., St. 107; Fountain Valley, CA 92708. ĐT: (714)540-9759 hay (213)864-5159.
3. www.dactrung.net mục thơ Đinh Hùng và mục nhạc Phạm Đình Chương

Mộng dưới hoa

Chưa gặp em, tôi vẫn nghĩ rằng
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng
Mắt xanh lả (3) bóng dừa hoang dại
Âu yếm nhìn tôi không nói năng

Ta gặp nhau yêu chẳng hạn kỳ
Mây ngàn gió núi đọng trên mi
Áo bay mở khép nghìn tâm sự
Hò hẹn lâu rồi em nói đi

Nếu bước chân ngàn có mỏi
Xin em dựa sát lòng anh
Ta đi vào tận rừng xanh
Vớt cánh rong vàng bên suối

Ôi hoa kề vai, hương ngát mái đầu
Đêm nào nghe bước mộng trôi mau
Gió ơi gởi gió lời tâm niệm.
Và nguyện muôn chiều ta có nhau

Lời 2:
Tôi cùng em, mơ những chốn nào
Ước nguyện chung giấc mộng trăng sao
Sánh vai một mái lầu phong nguyệt
Hoa bướm vì em nghiêng cánh chao (4)

Hy vọng thơm như má chớm đào
Anh chờ em tới hẹn chiêm bao
Dưới hoa tưởng thấy ngàn sao rụng
Hoa (5) lệ ân tình môi khát khao

Bước khẽ cho lòng nói nhỏ
Bao nhiêu mộng ước phù du
Ta say thành mộng nghìn thu
Núi biếc sông dài ghi nhớ

Ôi chưa gặp nhau như đã ước thề
Mây hồng giăng tám ngã sơn khê
Bóng hoa ngả (6) xuống bàn tay mộng
Và mộng em cười như giấc mê (7)

CHÚ THÍCH:
(1) tựa đề bài thơ in trong sách là "Suôi" chứ không phải là "Xuôi",có lẽ lỗi đánh máy
(2) bài thơ in trong sách viết là "xát" chứ không phải "sát", có lẽ lỗi đánh máy
(3) có bản viết là "là" thay vì "lả"
(4) có bản viết là "trao" thay vì "chao"
(5) có bản viết là "hòa" thay vì "hoa"
(6) có bản viết là "ngã" thay vì "ngả"
(7) có bản viết là "mơ" thay vì "mê"

Tự tình dưới hoa
(Thơ Đinh Hùng)

Chưa gặp em, tôi vẫn nghĩ rằng:
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng,
Mắt xanh lả bóng dừa hoang dại,
Thăm thẳm nhìn tôi, không nói năng

Bài thơ hạnh ngộ đã trao tay,
Ôi mộng nào hơn giấc mộng nàỷ
Mùi phấn em thơm mùi hạ cũ,
Nửa như hoài vọng, nửa như say

Em đến như mây, chẳng đợi kỳ
Thương hàng gió núi động hàng mi
Tâm tư khép mở đôi tà áo,
Hò hẹn lâu rồi -- Em nói đi

Em muốn đôi ta mộng chốn nàỏ
Ước nguyền đã có gác trăng sao
Chuyện tâm tình: dưới hoa thiên lý,
Còn lối bâng khuâng: ngõ trúc đào

Em chẳng tìm đâu cũng sẵn thơ,
Nắng trong hoa, với gió ven hồ
Dành riêng em đấỵ Khi tình tự,
Ta sẽ đi về những cảnh xưa

Rồi buổi u sầu, em với tôi
Nhìn nhau cũng đủ lãng quên đời
Vai kề một mái thơ phong nguyệt,
Hạnh phúc xa xa mỉm miệng cười

Suôi Dòng Mộng Ảo

Chim hồng về khu rừng cũ,
Xuân ấy hai lòng mới yêu .
Cùng hoa, bướm trắng sang nhiều,
Nắng thơm những chiều tình tự .

- Xin em ngồi trên nhung cỏ,
Nghe suối ca vui nhịp nhàng.
Anh ru cho hồn em ngủ,
Bằng điệu ca sang dịu dàng.
Chim xanh về khu rừng cũ,
Hè tới, hai lòng còn yêu .
Cỏ thơm mọc đã cao nhiều,
Cành mộng bao nhiêu hoa đỏ!

- Nếu bước chân ngà có mỏi,
xin em dựa sát lòng anh.
Ta đi vào tận rừng xanh,
Vớt cánh rong vàng bên suối.
Lá đỏ rơi trong rừng cũ,
Thu về, hai lòng còn yêu.
Đường tình trải một làn rêu,
Ngơ ngẩn hồn chiều tư lự.

- Em có lên sườn núi biếc,
Nhặt cánh hoa mơ gài đầu.
Này đôi nai vàng xa nhau,
Có tiếng gọi sầu thảm thiết.
Chim buồn xa khu rừng cũ,
Đồi núi trập trùng cỏ rêu.
Hai lòng nay đã thôi yêu,
Có tiếng suối chiều nức nở.

- Em không nghe mùa thu hết?
Em không xem nắng thu tàn?
Trời ơi! Giọt lệ này tan,
Là lúc linh hồn anh chết!

Khách viếng thăm

Tự Tình dưới Hoa (Thơ Đinh Hùng)
Mộng dưới Hoa (Phạm Đình Chương phổ nhạc)

.

Khách viếng thăm

Một chút giai thoại về bài hát Mộng Dưới Hoa

NGUYỄN ĐÌNH CƯỜNG

Nhạc sĩ Phạm Đình Chương đã đóng góp nhiều tác phẩm thật đẹp, như những hạt kim cương lóng lánh, vào kho tàng tân nhạc Việt Nam - đây tôi không có tham vọng trình bày về sự nghiệp sáng tác phong phú và giá trị của ông, mà chỉ xin ghi lại một giai thoại nhỏ đã được chính ông kể trong một lần tôi chở ông trên xe khi đi thăm ca sĩ Hoài Trung đang nằm trong một bệnh viện ở Pasadena vào năm 1990. Khi tôi hỏi về trường hợp sáng tác bản Mộng Dưới Hoa thì ông cho hay là khoảng năm 1957 gì đó, ông đọc tập thơ Đường Vào Tình Sử của Đinh Hùng, thấy bài Tự Tình Dưới Hoa hay hay, có nhiều hình ảnh đẹp, lời thơ có vẻ cổ điển ước lệ với mỹ nhân, với trăng sao, mây nước, suối rừng, mơ mộng v,v..., ông bèn âm ư nho nhỏ trong miệng, rồi bật ra thành những nốt nhạc đầu tiên, và ông đã ghi lại trên giấy.

Khi phần nhạc đã hoàn chỉnh thì chỉ có một số lời thơ được giữ nguyên văn, ngoài ra chính ông và thi sĩ Đinh Hùng đã gọt giũa lại rất nhiều. Đến phần điệp khúc, thì cấu trúc của bản nhạc lại thay đổi, không thể dùng 7 chữ được vì chỉ có 6 nốt, nên ông đã yêu cầu Đinh Hùng đặt lời mới cho đoạn đó. Dĩ nhiên công việc này không quá khó khăn với nhà thơ và cũng có phần đóng góp của chính Phạm Đình Chương. Từ đó hai đoạn điệp khúc 6 chữ đã được lồng vào giữa bài hát, một cách rất khéo léo, tự nhiên và nhất quán, nghĩa là vẫn giữ được không khí rất lãng mạn và cổ điển của bài thơ.

Nhớ lại hồi còn ở trong nước, mỗi lần từ Đà Lạt về Sài Gòn, vợ chồng tôi đều đến phòng trà Đêm Màu Hồng để nghe ban Thăng Long trình diễn. Thỉnh thoảng chúng tôi được nghe chính tác giả bài hát này. Đặc biệt mỗi lần hát đến câu "Mắt xanh lả bóng dừa hoang dại" thì ông ngừng lại ngang xương khiến ban nhạc lỡ bộ, rồi nói: "Lả bóng, các bạn ạ, đừng hát Là bóng, mất đẹp của câu thơ đi. "Nói xong câu đao ông lại say sưa và mơ màng hát tiếp, ban nhạc lại ngoan ngoãn đệm theo.

Có thể nói bài hát Mộng Dưới Hoa là một hòa hợp tuyệt vời giữa thơ và nhạc của hai người bạn và cũng là hai thiên tài về thi ca và âm nhạc của chúng ta. Đây cũng là một trong những bản tình ca tuyệt đẹp của nền tân nhạc Viêt Nam. Tuy nhiên trong tuyển tập 20 bài thơ phổ nhạc nhan đề MỘNG DƯỚI HOA xuất bản năm 1991 tại Orange County, Pham Đình Chương lại ghi chú tên bài thơ là Dưới Hoa Thiên Lý. Có thể nhạc sĩ đã nhớ lầm chăng?

Sau đây chúng ta thử đọc lại cả nguyên bản bài thơ và phần lời của bản nhạc:

Nguyên bản bài thơ: Tự Tình Dưới Hoa

Chưa gặp em tôi vẫn nghĩ rằng:
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng.
Mắt xanh lả bóng dừa hoang dại,
Thăm thẳm nhìn tôi không nói năng.

Bài thơ hạnh ngộ đã trao tay,
Ôi mộng nào hơn giấc mộng này?
Mùi phấn em thơm mùa hạ cũ,
Nửa như hoài vọng, nửa như say.

Em đến như mây, chẳng đợi kỳ,
Hương ngàn gió núi động hàng mi.
Tâm tư khép mở đôi tà áo,
Hò hẹn lâu rồi - Em nói đi.

Em muốn đôi ta mộng chốn nào?
Ước nguyện đã có gác trăng sao.
Truyện tâm tình: dưới hoa thiên lý,
Còn lối bâng khuâng: Ngõ trúc đào.

Em chẳng tìm đâu cũng sẵn thơ,
Nắng trong hoa, với gió bên hồ
Dành riêng em đấy. Khi tình tự,
Ta sẽ đi về những cảnh xưa.

Rồi buổi ưu sầu em với tôi,
Nhìn nhau cũng đủ lãng quên đi.
Vai kề một mái thơ phong nguyệt,
Hạnh phúc xa xa mỉm miệng cười.

Lời bài hát: Mộng Dưới Hoa

Lời 1:

Chưa gặp em tôi vẫn nghĩ rằng,
Có nàng thiếu nữ đẹp như trăng.
Mắt xanh là bóng dừa hoang dại,
Âu yếm nhìn tôi không nói năng.

Ta gặp nhau yêu chẳng hạn kỳ,
Mây ngàn gió núi đọng trên mi.
Áo bay mở khép nghìn tâm sự,
Hò hẹn lâu rồi - Em nói đi.

Nếu bước chân ngà có mỏi,
Xin em dựa sát lòng anh,
Ta đi vào tận rừng xanh,
Vớt cánh rong vàng bên suối.

Ôi, hoa kề vai hương ngát mái đầu,
Đêm nào nghe bước mộng trôi mau.
Gió ơi, gửi gió lời tâm niệm,
Và nguyện muôn chiều ta có nhau.

Lời 2:

Tôi cùng em mơ những chốn nào,
Ước nguyền chung giấc mộng trăng sao
Sánh vai một mái lầu phong nguyệt,
Hoa bướm vì em nâng cánh trao.

Hy vọng thơm như má chớm đào,
Anh chờ em tới hẹn chiêm bao.
Dưới hoa tưởng thấy ngàn sao rụng,
Hòa lệ ân tình nguôi khát khao

Bước khẽ cho lòng nói nhỏ,
Bao nhiêu mộng ước phù du,
Ta xây thành mộng nghìn thu,
Núi biếc, sông dài ghi nhớ.

Ôi, chưa gặp nhau như đã ước thề,
Mây hồng giăng tám ngả sơn khê,
Bóng hoa ngả xuống bàn tay mộng.
Và mộng em cười như giấc mê.

(Ghi lai để hoài niệm Đinh Hùng và Phạm Đình Chương)
Nguyễn Đình Cường
(VĂN NGHỆ Magazine số 7-2001)

» Hành trình khám phá tổ tiên loài người
» Phim: VIET NAM! VIET NAM.
» Đất nước nhìn từ dưới hố
» Truyện Vui Cười - Cấm trẻ em dưới 18
» Tren bao duoi khong nghe